Kategori Arşivi: KLÂSİK TÜRK ŞİİRİ

• Cuma, Temmuz 21st, 2017

“Türk şiirinde  vezin” hakkında öğretilenler şöyledir: Türk şairleri 3 vezin kullanmıştır; Aruz vezni, Hece vezni, Serbest vezin.  Aruz ve Hece vezinleri hakkında yazılanlar, öğretilenler doğru ise de Serbest vezin hakkında verilen bilgiler yanlıştır. Dünün ve günümüzün Serbest vezinde denen örnekleri incelendiğinde, ortak özelliklerinin Vezinsiz oldukları görülür. Çünkü; “Türk şiirinde VEZİN” denince, (mısralarda hece sayısı, mısralarda durak); (hecelerin kısa-uzun oluşları)ndan birinin seçilmesi ve ona tabi olunması akla gelir. “Serbest vezin “de denen günümüz şiielerinde ise hiçbir mecburiyet ve dolayısıyla vezin yoktur; bunlar da şiirdir, fakat; MENSUR ŞİİR’dir.

           Serbest vezin; Postmodern aruz veznidir!..

Postmodren aruz vezni deyimini misallerle açıklayabilmek için, kronolojik sırayı değil, anlatım kolaylığını dikkate almış bulunuyorum:

      Merhum Faruk Nafiz Çamlıbel(1898-1973) hocamın GURBET şiiri başlangıcı;

Ana vezin:> Mef,ùlü mefâîlü mefâîlü feùlün

                     GURBET

Bir kuş tanıyordum ki, baharda:                                      Mef,ùlü  mefâîlü  feùlün

Salkımlar_açan bahçenin_üstünde uçar da,               Mef,ùlü mefâîlü  mefâîlü feùlün

Akşamların_ürperdiği bir sesle öterdi.                           Mef,ùlü mefâîlü mefâîlü feùlün

Besbelli bu iklime yabancı..                                              Mef,ùlü mefâîlü feùlün

Nerden koparak geldiği meçhul..                                     Mef,ùlü mefâîlü feùlün

Endâmı uzun, tüyleri parlak, sesi vahşî                            Mef,ùlü mefâîlü mefâîlü feùlün

Bir kuş!.                                                                                                                                  ùlün

Misalden anlaşılmaktadır ki, postmodern tasarruflar, aynı vezinde(kalıpda) yapılıyor.

NOT: “Bir kuş”u, “Mef,ù”da göstermememin sebebi, cümlenin nihâyetinde olmasıdır ve buna paralel olarak, sondaki “ùlün” seçilmiştir.

Ahmet Hâşim(1884 – 1933)  “O BELDE” başlıklı şiirinin başlangıcı:

Ana vezin> Mefâilün feilâtün mefâilün feilün(fa’lün)

            O BELDE

Denizlerden                                                                                                            ilün fa’lün

Esen bu ince havâ saçlarınla eğlensin!.                     Mefâilün feilâtün mefâilün fa’lün

Bilsen,                                                                                                   lâtün

Melâl-i hasret-i gurbetle ufk-ı şâma bakan                Mefâilün feilâtün mefâilün feilün

Bu gözlerinle, bu hüznünle sen ne dilbersin!..           Mefâilün feilâtün mefâilün fa’lün

NOT: Bağlantısız olarak, “denizlerden”in veznini sorsanız, , “mefâîlün” denilse de…

Cenâb Şehâbettin(1870 – 1934)  “ELHÂN-I ŞİT” başlıklı şiirinin başlangıcı:

Ana vezin> Feilâtün(Fâilâtün) mefâilün feilün(fa’lün)

         ELHÂN-I ŞİTÂ

Bir beyaz lerze, bir dumanlı uçuş                                      Fâilâtün mefâilün feilün

Eşini gàib_eyleyen bir kuş                                                  Feilâtün mefâilün fa’lün

Gibi kar!                                                                                                                 feilün..

Seni solgun hadîkalarda arar                                              Feilâtün mefâilün feilün

Devâm eden bu ilk bölümde Serbest vezin uygulaması yapılmış ve tâkip eden 2 bölümde 2 ayrı aruz kalıbı kullanılmış:

Destinde ey semâ-yı şitâ tùde tùdedir                              Mef,ùlü fâilâtü mefâîlü fâilün

3.(son) bölümde ise:

Göklerden_emeller gibi rizân oluyor kar:                         Mef,ùlü mefâîlü mefâîlü feùlün

1940-1945 yıllarında; Aruz ve Hece vezinleriyle şiir yazan, okunan şair sayısı 10’u bulmazdı. 2. Cihan harbinin sona erişiyle, biz de endüstriyel devre girmiştik. Yüzbinlerce şâir ve en az o kadar da edebiyat dergisi okuyucusuna matbaacılar, mürettpler, kâğıtçılar, dağıtımcıları.. kavuştular. Aruzlu, Heceli güftelerin yerini ise vezinsiz “Şarkı sözü” aldı.  Yukarıda târif ettiğim Serbest vezinden yeni örnekler verecek bilgide şâir, arùz şâiri (toplamı bir elin parmakları kadardır) sâdece Ekrem Kılıç(1944 – ) olmuştur :

Ekrem Kılıç(1944 – )   “OYUN” başlıklı şi’rinin başlangıcı:

Ana vezin> Müfteilün fâilün

OYUN

Haydi çocuklar koşun!               Müfteilün fâilün

Oynayalım bir oyun                    Müfteilün fâilün
03.11.2016 EK’i >  Şâir-i âzam Abdülhak Hâmid’in (1852 – 1937) 1. Cihan Harbi sonunda, Viyana’da yazdığı örnek:
Ana vezin(aruz kalıbı) : Mef’ùlü mefâîlü mefâîlü feùlün
Mevkî Viyana                                                      Mef,ùlü mefâ
Bir darbe-i mâkûs ile düşmüş o yana                 Mef,ùlü mefâîlü mefâîlü feù
Hep tersine dönmüştür onun giydiği şeyler       Mef,ùlü mefâîlü mefâîlü feùlün
Hem biddefaan                                                     Mef,ùlü mefà
(…….)

………………………….

………………………….

Var mısınız?                                  Müfteilün

Biz varız                                         Fâilün

Ben diyorum koşmaca!               Müfteilün fâilün

N’oldu ki saklambaca?                 Müfteilün fâilün

İşte bu hoş!  Kim ebe?                  Müfteilün fâilün

Ben olayım!                                    Müfteilün

Yaşşa be!                                         Fâilün

24.4.1978

İlgiliMakaleler:

  • İlgili Makale bulunamadı!..