AREL-EZGİ-UZDİLEK sistemindeki seslerle SAFİYYÜDDİN sitemindeki seslerin karşılaştırılması:(x)
SAFİYYÜDDÎN’de / AREL-EZGİ-UZDİLEK’de
İ S M İ |
Sent değeri |
Sent Değeri |
İ S M İ |
A |
. 0 |
0 |
KABAÇARGÂH |
B |
. 90.22 |
90 |
Kabanîmhicâz |
C |
.180.44 |
180 |
Kabadikhicâz |
D |
. 203.81 |
204 |
YEGÂH |
h |
. 294.13 |
294 |
Kabanîmhisâr |
V |
. 384.35 |
384 |
Kabadikhisâr |
Z |
.407.82 |
408 |
HÜSEYNÎAŞÎRÂN |
H |
…498.04 |
498 |
ACEMAŞÎRÂN |
T |
…588.26 |
588 |
Iràk |
Y |
…678.49 |
678 |
Dikgeveşt |
YA |
…701.95 |
702 |
RAST |
YB |
…792.17 |
792 |
Nîmzirgüle |
YC |
. 882.40 |
882 |
Dikzirgüle |
YD |
. 905.86 |
905 |
DÜGÂH |
Yh |
…996.08 |
996 |
Kürdî |
YV |
1086.31 |
1086 |
Segâh |
YZ |
1176.53 |
1177 |
DİKBÙSELİK |
YH |
1200.00 |
1200 |
ÇARGÂH |
(x) Safiyyüddin’de aralıkların sent karşılığı: BİLİM VE MÜZİK DERGİSİ Kasım 2009 s.18 Tablo-1; Ahmet Emre ÇELİK (Safiyyüddin Abdülmü’min Urmevî’nin Ses Sistemi Teorisine Matematiksel Bir Yaklaşım)dan ve Arel-Ezgi-Uzdilek’e göre aralıkların sent karşılıkları ise Musiki Mecmuası 1 Mart 1950 târih, S.25, s.31’deki; Susak EMRE’ye (=AREL’e) ait çizelgeden alınmıştır.
NOT: “Susak EMRE” imzâlı yazı örneği, bu web-site’min > SEB’A-İ AHRUF– İslâm âlimlerine < bölümündedir.
***
Safiyyüddîn Abdülmü’min Urmevî’nin ses sistemi ile Arel-Ezgi-Uzdilek (AEU) ses sistemi; karşılaştırılmalarını kolaylaştırmak için, yukarıda, aynı tabloda bir araya getirmiş bulunuyorum.
Safiyyüddîn ses sistemindeki aralıklar Sent olarak gösterilirken tam sayılarla yetinilmemiş ve yüzde 4’e kadar gidilmiştir. AEU ise: yarım sentten küçük sayıları dikkate almamış, yarım senti aşan değerleri de 1’e tamamlamıştır. Sonuç olarak şunu söylemek mümkündür:
Safiyyüddîn Abdülmü’mîn Urmrvî’nin tesbît ettiği 17 perde, Arel-Ezgi-Uzdilek sisteminde AYNEN mevcuttur. (Dr. Cahit ÖNEY) :
SAFİYYÜDDÎN’DEKİ 17 PERDE:
1- K A B A Ç Â R G Â H
2- KABANÎMHİCÂZ
3- KABADİKHİCÂZ
4- Y E G Â H
5- KABANÎMHİSÂR
6- KABADİKHİSÂR
7- H Ü S E Y N Î A Ş Î R Â N
8- A C E M A Ş Î R Â N
9- IRÂK
10. DİKGEVEŞT
11- R A S T
12. NÎMZİRGÛLE
13. DİKZİRGÛLE
14. D Ü G Â H
15. KÜRDÎ
16. SEGÂH
17. D İ K B Ù S E L İK
Ç Â R G Â H