“Türk şiirinde vezin” hakkında öğretilenler şöyledir: Türk şairleri 3 vezin kullanmıştır; Aruz vezni, Hece vezni, Serbest vezin. Aruz ve Hece vezinleri hakkında yazılanlar, öğretilenler doğru ise de Serbest vezin hakkında verilen bilgiler yanlıştır. Dünün ve günümüzün Serbest vezinde denen örnekleri incelendiğinde, ortak özelliklerinin Vezinsiz oldukları görülür. Çünkü; “Türk şiirinde VEZİN” denince, (mısralarda hece sayısı, mısralarda durak); (hecelerin kısa-uzun oluşları)ndan birinin seçilmesi ve ona tabi olunması akla gelir. “Serbest vezin “de denen günümüz şiielerinde ise hiçbir mecburiyet ve dolayısıyla vezin yoktur; bunlar da şiirdir, fakat; MENSUR ŞİİR’dir.
Serbest vezin; Postmodern aruz veznidir!..
Postmodren aruz vezni deyimini misallerle açıklayabilmek için, kronolojik sırayı değil, anlatım kolaylığını dikkate almış bulunuyorum:
Merhum Faruk Nafiz Çamlıbel(1898-1973) hocamın GURBET şiiri başlangıcı;
Ana vezin:> Mef,ùlü mefâîlü mefâîlü feùlün
GURBET
Bir kuş tanıyordum ki, baharda: Mef,ùlü mefâîlü feùlün
Salkımlar_açan bahçenin_üstünde uçar da, Mef,ùlü mefâîlü mefâîlü feùlün
Akşamların_ürperdiği bir sesle öterdi. Mef,ùlü mefâîlü mefâîlü feùlün
Besbelli bu iklime yabancı.. Mef,ùlü mefâîlü feùlün
Nerden koparak geldiği meçhul.. Mef,ùlü mefâîlü feùlün
Endâmı uzun, tüyleri parlak, sesi vahşî Mef,ùlü mefâîlü mefâîlü feùlün
Bir kuş!. ùlün
Misalden anlaşılmaktadır ki, postmodern tasarruflar, aynı vezinde(kalıpda) yapılıyor.
NOT: “Bir kuş”u, “Mef,ù”da göstermememin sebebi, cümlenin nihâyetinde olmasıdır ve buna paralel olarak, sondaki “ùlün” seçilmiştir.
Ahmet Hâşim(1884 – 1933) “O BELDE” başlıklı şiirinin başlangıcı:
Ana vezin> Mefâilün feilâtün mefâilün feilün(fa’lün)
O BELDE
Denizlerden ilün fa’lün
Esen bu ince havâ saçlarınla eğlensin!. Mefâilün feilâtün mefâilün fa’lün
Bilsen, lâtün
Melâl-i hasret-i gurbetle ufk-ı şâma bakan Mefâilün feilâtün mefâilün feilün
Bu gözlerinle, bu hüznünle sen ne dilbersin!.. Mefâilün feilâtün mefâilün fa’lün
NOT: Bağlantısız olarak, “denizlerden”in veznini sorsanız, , “mefâîlün” denilse de…
Cenâb Şehâbettin(1870 – 1934) “ELHÂN-I ŞİT” başlıklı şiirinin başlangıcı:
Ana vezin> Feilâtün(Fâilâtün) mefâilün feilün(fa’lün)
ELHÂN-I ŞİTÂ
Bir beyaz lerze, bir dumanlı uçuş Fâilâtün mefâilün feilün
Eşini gàib_eyleyen bir kuş Feilâtün mefâilün fa’lün
Gibi kar! feilün..
Seni solgun hadîkalarda arar Feilâtün mefâilün feilün
Devâm eden bu ilk bölümde Serbest vezin uygulaması yapılmış ve tâkip eden 2 bölümde 2 ayrı aruz kalıbı kullanılmış:
Destinde ey semâ-yı şitâ tùde tùdedir Mef,ùlü fâilâtü mefâîlü fâilün
3.(son) bölümde ise:
Göklerden_emeller gibi rizân oluyor kar: Mef,ùlü mefâîlü mefâîlü feùlün
1940-1945 yıllarında; Aruz ve Hece vezinleriyle şiir yazan, okunan şair sayısı 10’u bulmazdı. 2. Cihan harbinin sona erişiyle, biz de endüstriyel devre girmiştik. Yüzbinlerce şâir ve en az o kadar da edebiyat dergisi okuyucusuna matbaacılar, mürettpler, kâğıtçılar, dağıtımcıları.. kavuştular. Aruzlu, Heceli güftelerin yerini ise vezinsiz “Şarkı sözü” aldı. Yukarıda târif ettiğim Serbest vezinden yeni örnekler verecek bilgide şâir, arùz şâiri (toplamı bir elin parmakları kadardır) sâdece Ekrem Kılıç(1944 – ) olmuştur :
Ekrem Kılıç(1944 – ) “OYUN” başlıklı şi’rinin başlangıcı:
Ana vezin> Müfteilün fâilün
OYUN
Haydi çocuklar koşun! Müfteilün fâilün
………………………….
………………………….
Var mısınız? Müfteilün
Biz varız Fâilün
Ben diyorum koşmaca! Müfteilün fâilün
N’oldu ki saklambaca? Müfteilün fâilün
İşte bu hoş! Kim ebe? Müfteilün fâilün
Ben olayım! Müfteilün
Yaşşa be! Fâilün
24.4.1978
