Etiket: Laika Karabey

H- NECDET TANLAK: Cumhur Müezzinliği
• Cuma, Temmuz 21st, 2017
                                                       ABDULLAH NECDET TANLAK 
 

               
               Rahmi Kalaycıoğlu  Necdet Tanlak  Cahit Atasoy  Cahit Öney  Enver Özçağlayan         14.04.1993 Kadıköy
                              
                            
                                    İLÂHÎLERİYLE  TERÂVİH  NAMÂZI
                                                 VE
                                    CUMHÙR  MÜEZZİNLİK
 
                                                                      A. Necdet TANLAK
 
       Eslâfımız ibâdeti sevdirmek ve uzun olan, ramazâna mahsùs, yatsı namâzını müteâkip kılınan terâvih namâzını kolaylaştırmak üzere dört rekâtta bir okunan salâvâtı yerine muhtelif makamlarda ilâhîler okuyarak ibâdeti daha da zevk hâline getirmeği ibdâ etmişlerdir.
      
       Önce şunu belirtmek isterim: Namâzı kıldıracak imâm efendi ile ilâhîleri okuyacak müezzinler arasında uyum olması bilhassa çok mühimdir.. yâni imâm efendinin de mùsıkîyi bilmesi gerekmektedir.
İkinci husus, müezzinlere yol gösterecek müezzinbaşının, grubun baş tarafında yer alması, idâre edebilmek ve arkadaşlarını duyabilmek bakımından önemlidir.
      
        Evvelce, namâz kılınan câmi-i ÅŸerîf bânîsini anmak kasdıyle okunan ve “salâvatlama” tâbîr edilen salavât-ı ÅŸerîfe okunmalıdır. Şöyle ki :
       “Hazret-i resùl-i ekrem ve nebiyy-i muhterem S.V. efendimiz hazretlerinin mubârek rùh-i ÅŸerîflerine salâvât-ı ÅŸerîfe getirenlerin, ilâhî, âhirleri ve âkıbetleri hayrola! Pîrimiz Bilâl-i Habeşî hazretlerinin rùh-i ÅŸerîfi için; sâhibü’l-hayrât ve’l hasenât ( camii yaptıranın ismi söylenir )  ve kâffe-i ehl-i îmânın rùhları için el-fâtiha.
 
       Terâvih namâzı, eÄŸer büyük cami’lerden birinde kılınıyorsa, salâvatlamak yerinde olur.
 
       Sünnet namâzından sonra müezzinlerden biri kàmet getirir ve yatsı namâzının farzı kılınıp, son sünnet de kılındıktan sonra, terâvîhe baÅŸlamak üzere müezzinbaşı RAST MAKÀMINDA: “Subhânallàhi velhamdülillâhi velâ havle velâ kuvvete illâ billâhil alîyyil azîm” der. Müezzinler grubu hep berâber : “Allàhümme salli alâ Muhammed” diyerek, terâvîhe baÅŸlanır.
 
20 rekât terâvîh namâzı, eÄŸer ikiÅŸer rekâtta selâm vermek sùretiyle kılınıyorsa imâm efendi selâm verince, müezzinler, selâmı müteâkip yine berâberce: “Allàhümme salli alâ Muhammed” diyerek imâm efendiye ruhsat verirler, namâza devâm edilir.
İmâm efendi, yine, iki rekât bitince selâm verir; bu sefer, müezzinler hemen RAST MAKÀMINDA ilâhîye başlarlar :
 
                      Tövbe edelim zembimize tübtü ilâllàh
                      Lûtfunla bize merhamet_eyle aman Allàh
                      Sen etmez isen bizleri kim affeder Allàh
                      Lûtfunla bize merhamet_eyle aman Allàh
 
İlâhî bitince müezzinler yine salâvât-ı şerîfeye girerler. Ancak, RAST başlayan salâvât-ı şerîfe UŞŞÀK makàmına tebdîl edilir ve dolayısuyle AKORT hiç bozulmamış olur.
İmâm efendi yukarıda îzâh ettiğimiz üzere ikinci dört rekâtı ikmâl edip selâm verince müezzinler bu sefer UŞŞÀK ilâhîye girer :
 
                        Allàh emrin tutalım
                        Rahmetine batalım
                        Bülbül gibi ötelim
                        Allàh Allàh Kerîm Allàh
                        Rahîm Allàh amân Allàh
                        Diyelim yâ Hù
 
Bu sefer, ilâhî bitince,  UŞŞÀK olarak girilen salâvât-ı şerîfe SABÂ makàmına tahvîl edilir. Eğer istenirse Sabâ ilâhî yerine BESTENİGÂR ilâhî de okunabilir. O zaman EVİÇ makàmına zahmetsizce zemîn hazırlanmış olur.
İmâm efendi dört rekâtı bitirip selâm verince müezzinler bu sefer SABÂ makàmında ilâhîye başlarlar :
 
                          Gel zikredelim
                          Devrân edelim
                          Hakk’a gidelim
                          Seyrân edelim
                          Fânî dünyâda ne gördün ey dil
                          Aşkùllàh ile cevlân edelim
 
İlâhî bitince salâvât-ı şerîfe ile EVİÇ makàmına girilir. İmâm efendi yine dört rekâtı EVİÇ makàmında tamamlar ve selâm verir. Müezzinler EVİÇ ilâhîye girerler :
 
                           Mevlâm senin âşıkların
                           Devrân iderler hù ile
                           Yolundaki sâdıkların
                           Devrân iderler hù ile
 
Eviç ilâhî bitince eviç olarak başlayan salâvât-ı şerîfe ACEMAŞÎRÂN makàmına tahvîl edilir. Şöyle ki :
Eviç olarak baÅŸlayan salâvâtın Allàhümme’den sonra Sallialâ’da Muhayyer perdesine basarak Acem perdesinde karar kılarak ACEMAŞÎRÂN makàmına geçmiÅŸ olursunuz.
İmâm efendi son dört rekâtı bitirip selâm verince, cumhùr, ACEMAŞÎRÂN ilâhîyi okur.
 
                            Donandı her yer kandiller ile
                            Doldu câmi’ler efendim mü’minler ile
                            Zikr ü tesbihler sâf diller ile
                            Sana eylerler efendim şehr-i ramazan
                            Hoş sefâ geldin efendim şehr-i ramazan
 
Ä°lâhî bitince BaÅŸmüezzin veya görevlendireceÄŸi müezzin arkadaş  RABBEN ÂMENN BÄ°M ENZELTE VETTEBA’NEL RESUL(ı)   duâsını okur. Ara vermeden diÄŸer müezzinler  FEKTÃœBN MAAÅž ŞÂHÄ°DÃŽN(ı)  diyerek terâvih duâsına geçilir. Bir müezzin kısa bir Âmîn çeker. Müezzinler hep berâber   VELHAMDÃœLÄ°LLÂHÄ° RABBÄ°L ÂLEMÃŽN(2)  diyerek cemâati selâti vitre kaldırırlar. Ä°mâm efendi selâm verince, Müezzinbaşı ( ALLÂHÃœMME ENTESSELÂMÃœ VE MÄ°NKESSELÂM TEBÂREKTE Y ZEL CELÂLÄ° VEL Ä°KRÂM ) ( AL RESÙLÄ°N SELAVÂT ) diyerek Âyetel kürsÃŽ’yi okur.
(ı) Âli İmrân/53                                   
(2) Saffât/182
       
       Cumhùr müezzinlik namâzın devâmıdır. Bütün müezzinler bâzı yerlerde ferden, bâzı yerlerde müştereken iştirâk ettikleri için CUMHUR denilmiştir.
Eskiden saraylarda, konaklarda mùsıkîşinâsların bulundukları cemiyetlerde namâza baÅŸlarken kàmet hangi makamdan alındıysa cumhur müezzinlik de aynı makamdan yapılırmış. ( Bu anektod rahmetli hocam Hâfız Hüseyin Tolon’dan müntekildir. )
Müezzinbaşı Âyetelkürsî’yi bitirip ( zülcelâli sübhânallàh ) deyince bir müezzin makàmı ve akordu bozmadan 33 kere “Sübhâllàh” der; o da “Sübhânelkerîm elhamdülillâh” diyerek hamdele’yi diÄŸer müezzine devreder. O da 33 kere “Elhamdülillâh” dedikten sonra (Rabbil’âlemîn eteâlâ şânühü Allàhü ekber) diyerek Ä°smi celâl’i diÄŸer müezzine bırakır.
Tesbihler bitince baÅŸka bir müezzin LÂİLÂHE Ä°LLÂLLÀHÃœ VAHDEHÃœ LÂŞERÃŽKE LEH LEHÃœL MÃœLKÃœ VELEHÃœL HAMDÃœ VEHÃœVE AL KÃœLLÄ° ÅžEY’Ä°N KARÃŽR der. Bu defâ bütün koro: SÃœBHÂNE RABBÄ°YEL ALEL VEHHÂB diyerek duâya, yâni Âmîn’lere geçilir. Âmîn’ler, duânın en enteresan tarafıdır.
Birinci âmin’i alan müezzin girizgâh yaparak ikinci müezzine bırakır. Ä°kinci müezzinin çektiÄŸi Âmîn’e BÃœYÃœK ÂMÃŽN tâbir edilir; sebebi ise ilk Âmîn sözünün nefesinin yettlÄŸl kadar yapılan makàmın güçlüsü üzerinde uzatılması ve bu arada duâ mâhiyetinde:  YÂ HAZRETÄ° ALLÀH  ÅžEFÂAT YÂ RESÙLALLÀH  veyâ  YÂ MÃœFETTÄ°HÂL EBVÂB  Ä°FTAHLENÂ HAYREL BÂB  veyâ diÄŸerlerinin okunmasıdır.  “Büyük Âmîn” bitince baÅŸka bir müezzin karâra gitmek üzere devralır. Ve kısa Âmîn’lerle koroya teslîm eder.
Koro da, VELHAMDÜLİLLÂHİ RABBİL ÂLEMÎN diyerek namâzı tamamlar.
EÄŸer imâm efendi mihrâbî okursa… Ä°MAM şâyet okumuyorsa müezzinbaşı KABÙLÃœ HAKK CELLE VE A’L FÂTÄ°HA  der, herkes Fâtihasını okur, namaz biter.
 
          ABDULLAH NECDET TANLAK
 
       27 Ekim 1928’de Ä°stanbul’da doÄŸdu. Ä°lk, orta ve lise tahsilini Ä°stanbul’da yaptı. 1951 yılında Ä°stanbul Yüksek Ekonomi ve Ticaret Okulu’nu bitirdi.
       Musikiye âşinâlığı küçük yaşlarda gramofon dinlemekle başlamıştır.
       1946 senesinde Muallim Ä°smail Hakkı Bey’in talebesi Ä°zzettin Hümâyi ElçioÄŸlu (l876? – 1950)ndan bir grup arkadaÅŸla beraber usul ile ilâhî geçmek suretiyle Tasavvuf musikisi meÅŸkine baÅŸladı. Bu arada Ä°stanbul Ãœniversitesi Musiki DerneÄŸi’ne de devam etti. Åžef Ercümend Berker idaresinde korist olarak koroya iÅŸtirâk etti ve böylece profesyonel anlamda musiki yaÅŸantısına adım atmış oldu. Bu arada Lâika Karabey idaresindeki Ä°leri Türk Musikisi Konservatuarı’nın çalışmalarına katılarak İstanbul Radyosu’nda verilen konserlerde koroya iÅŸtirak etti. 1950 yılında tasannuf musikisi meÅŸk ettiÄŸi hocası Ä°zzettin Hümâyi Bey vefât edince meÅŸk çalışmalarını Fâtih’deki evinde devâm ettirmeÄŸe baÅŸladı. Her Cuma akÅŸamı yapılan bu çalışmalar sâyesinde konservatuar neÅŸriyatları esas alınarak baÅŸta Mevlevî âyîni olmak üzere dînî formlarda sayısız eser meÅŸk edildi. Bu çalışmalar kademeli olarak 1995 yılına kadar devâm etti. Bu arada Konya Turizm DerneÄŸi tarafından düzenlenen Mevlevî Âyîni törenlerine 1980 yılına kadar âyinhân olarak iÅŸtirâk etmiÅŸdir. 1979 yılında Konya Turizm DerneÄŸi tarafından düzenlenen Âyîn-i Åžerîf yarışmasına Nev’eser Âyîn-i Åžerîf ile katılmış ve Hz. Åžems ödülünü almışdır. Bu arada bu devrelerde Cahit Gözkan, Hopçuzâde Şâkir Efendi, Sadettin Heper gibi üstadlardan istifâde etmiÅŸtir. 1982 yılında Nezih Uzel idaresinde tertîb edilen Ä°stanbul Sema Grubu’yla birlikde yurt içinde ve yurt dışında birçok âyîne, âyinhân, kudumzen peyrevi(yardımcısı) ve kudümzen olarak iÅŸtirâk etmiÅŸtir. Hâlen postnişîn olarak görevini sürdürmektedir.
Nev’eser Âyîn-i ÅŸerîfin hâricinde Tâhir, Nişâbùrek, Eviç ve Rehâvî makamlarında 5 adet Âyîn-i ÅŸerîf bestelemiÅŸdir.          
ABDULLAH NECDET TANLAK’IN FOTOÄžRAF ALBÃœMÃœNDEN :

Ä°lgiliMakaleler:

  • Ä°lgili Makale bulunamadı!..
Kategori: TÃœRK MUSIKÃŽSÄ°  | Etiketler: , , , , , , , , , , , , , , , ,  | Comments off
Subscribe RSS

Copyright © 2011 cahitoney.com. Tüm hakları saklıdır.
Sitedeki yazılar kaynak gösterilmeden yayınlanamaz, kopyalanamaz.